Op dinsdag 9 november 2021 vergadert de gemeenteraad over de Begroting 2022. U kunt hier de bijdrage lezen van PvdA Maastricht, zoals die Anita van Ham naar voren is gebracht.
(De gesproken tekst geldt.)
Voorzitter, toen wij deze programmabegroting begonnen te lezen viel ons op dat de schrijvers een vergelijking maken met een schip dat veel heeft getrotseerd. Nu zijn wij bepaald geen doemdenkers – we hebben inderdaad veel getrotseerd als stad en daar mogen we als burgers trots op zijn. Maar het beeld riep bij ons al snel de vergelijking op met een schip dat ruim een eeuw geleden ook met veel superlatieven en niet te staven beloftes een fantastische reis ging maken, en onderweg verrast werd door een ijsberg en de constatering dat het schip niet zo onzinkbaar was als de ontwerpers en bouwers hadden geclaimd.
Immers, ook bij dit college zijn er beslissingen – fouten zelfs – gemaakt die vergaande gevolgen hebben, is de koers te laat gewijzigd, is de bemanning meermaals onder vuur komen te liggen, en is de bezetting aan het stuur gaande de reis uit elkaar gevallen en is er meermaals van stuurlui gewisseld.
Maar het orkest speelt door tot het laatste moment. Met muziek en teksten die doen geloven dat het allemaal koek en ei is in de raad. De verbeterde samenwerking tussen college en raad wordt geprezen, met dank aan een aantal ateliersessies die afgelopen zomer nog even snel georganiseerd zijn. Dit zou de samenwerking en de participatie meteen op een geweldig niveau hebben gebracht.
Hoewel de PvdA het betrekken van de burgers en organisaties van deze stad hoog in het vaandel heeft staan, zien we dit toch niet als de grote verdiensten van deze sessies. Daar is veel meer voor nodig: intensiever, structureel, en volledig laagdrempelig. Hier zal ik later in mijn betoog op terugkomen.
De sfeer en samenwerking in dit stadsbestuur, laat echt nog wel wat te wensen over. Wie dat niet ziet en voelt heeft de afgelopen maanden toch een paar debatten gemist. Zelfreflectie en enige bescheidenheid siert de mens en zou ook dit stadsbestuur passen.
Voorzitter, dit college roept in het voorwoord van de begroting 2022 terecht op om terug te kijken op de afgelopen drie-en-een-half jaar. Dat is ook heel gebruikelijk om te doen; de bewoners van Maastricht hebben immers het recht om te weten wat wij met z’n allen hier in dit huis tijdens deze coalitieperiode ervan gebakken hebben. Dus de Partij van de Arbeid kijkt graag met u mee terug op ‘n aantal belangrijke thema’s.
Twee jaar geleden rond deze tijd trokken we aan de bel omdat er in het sociaal domein ‘n enorm tekort dreigde en dat er iets niet klopte. We stelden samen met verschillende oppositiepartijen vragen. De PvdA zat diverse avonden aan de eigen keukentafels in zorgdossiers gedoken om te achterhalen waar ‘t mis ging.
Gelukkig zag de coalitie ook net op tijd dat er wellicht iets niet klopte en werd raadsbreed besloten om KPMG in te schakelen. De conclusies logen er niet om. Het stadsbestuur had er een bende van gemaakt, chaos, was niet “in control” zoals dat netjes heet. En daarnaast in de zorgdossiers: miljoenen kwijt, simpel weg omdat we niet hebben opgelet.
Na die alarmbel en met rampzalige scenario’s in het vooruitzicht, kwam er een bezuinigingsronde waar we brute opties voorgeschoteld kregen en de Maastrichtse maat volledig overboord gegooid werd (om nog maar even in zeetermen te blijven). Het was roeien met de riemen die we hadden.
Zonder kompas, een deugdelijke visie, werd lukraak gevist uit de organisatievijver: van een kaalgeschoren sociaal domein, tot een afgeschafte Monumentendag. En de kinderen in Maastricht konden het kennelijk ook wel zonder speeltoestellen stellen.
Bezuinigen zonder visie terwijl ook in Maastricht nog veel armoede achter de voordeuren schuilt. Te veel kinderen gaan nog steeds zonder ontbijt naar school. We zullen met schriftelijke vragen en voorbeelden van hoe andere gemeente hiermee omgaan bij de wethouder aandringen om hier eindelijk actie op te ondernemen (en steunen dus ook de motie van SAB op dit punt)
Voorzitter, gelukkig komen we nu blijkbaar uit de rode cijfers. Maar dat is niet dankzij Maastricht, maar ondánks Maastricht. Den Haag komt met de verlossende bak met jeugdzorggeld.
Mooi dat we nu weer even florissante cijfers laten zien, maar in deze begroting staan ook nog wel veel PM posten. Geef toch duidelijk en eerlijk toe welke orde van grote we moeten denken bij al deze posten. We vragen ons af hoe we ervoor zouden staan als hier pakweg de helft eens concreet ingevuld werd.
Een ander feest wat ons toch nog verbaast is Koningsdag. Daar trekt dit college – ongeacht de grote uitdagingen die er nog zijn – vele euro’s voor uit. Wij weten nog niet of wij deze keuze, voor dit jaar, op deze financiële dunne bodem hadden gemaakt.
En daarnaast zijn er nog veel onduidelijke open eindjes in het sociaal domein. Hoe staat het met de motie 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur… Of met een basisbehoefte als een bibliotheek. U heeft onderzoek gedaan naar aanleiding van wensen van de burgers wat betreft de openingstijden. Hoe gaat u hier nu verder mee aan de slag. De begroting is immers het moment ook hier geld voor te reserveren. We hebben wel ideeën maar we horen ze ook graag van de wethouder.
En als we het dan toch over Centre Ceramique hebben. We hoorden dat het voorleesuurtje voor de kinderen wordt teruggebracht. We hebben daar ook vragen over gesteld. We vinden dat een slecht signaal in een stad die werk wil maken van laaggeletterdheid.
Voorzitter, wij maken ons daarom nog grote zorgen over de wispelturigheid van de financiële situatie van onze stad en hoe ons dit voorgeschoteld wordt. Het lijkt wel Jantje huilt, Jantje lacht.
Ook in het fysieke domein worden soms de zaken rooskleuriger voorgesteld dan menigeen het ziet.
De Partij van de Arbeid pleit er al jaren voor om wonen betaalbaar te houden. Daar heeft Maastricht echt nog een inhaalslag te maken. En als we dan kansen hebben om hier iets in te bereiken, laten we ze liggen. Kijk maar naar Gerlachus, het Palace gebied in Wyck, het Hof van Assisi of het Tregaterrein in Limmel. Buurten snakken naar betaalbare huizen en appartementen, maar telkens zijn het dure woningen die uit de grond verrijzen en kunnen bewoners het zich zelfs niet veroorloven om naar hun eigen straat terug te keren.
Opnieuw vragen wij ons af hoe dit heeft kunnen gebeuren, wie er niet heeft zitten opletten aan de tekentafel.
Ook hier rijst de vraag: zijn we in control? Weten we met wie we aan tafel zitten? Weten we wat hun plannen zijn? Blijkbaar zijn we nog niet alert genoeg. Enkel omdat we met een grote speler met groot geld om tafel zitten, wil niet zeggen dat we voorgestelde plannen op zijn blauwe ogen moeten geloven.
Voorzitter, de PvdA Maastricht vindt dat er alles aan gedaan moet worden om wonen betaalbaar te houden.
De raad heeft laatst al een mooie motie aangenomen als het gaat om woonplicht bij de aankoop van een huis, maar we moeten meer keuzes maken en actie ondernemen.
We zitten niet te wachten op partijen die enkel om de investering hun blik op Maastrichtse huizen laten vallen, om ze vervolgens te verkameren of onder te verhuren.
Zouden we daarom niet nu spijkers met koppen moeten slaan en nu kiezen voor opkoopbescherming, zodat de grote spelers niet en masse grote panden kunnen opkopen om daar vervolgens weer met onderverhuur of doorverkoop hun slag mee te slaan. We konden deze week al lezen dat veel steden hier vaart mee gaan maken. Gaat Maastricht dat ook doen? Zo nodig komen we met een motie in de tweede termijn.
Parkeren aan de rand van de stad betekent voor dit college parkeren aan de rand van het centrum, met brug-blokkerende verkeersdruktes die ons in allerlei visies en beleidsterreinen bezighouden.
Waar ons wordt voorgerekend dat dit vooral nodig is op “25 tot 35” top-drukte-dagen, zijn het in feite 50 weekenden van 2 en soms 3 dagen die de stad doen dichtslibben. Ik hoef u niet voor te rekenen dat we dan eerder tussen de 120 en 150 dagen zitten. Het lijkt wel het gunstige Vrijthof-evenementen-rekensommetje waar we met 60 netto dagen stiekem bruto tot dezelfde optelsom komen.
We willen hier maar weer eens mee aantonen dat we wel het eerlijke verhaal moeten vertellen en onder ogen moeten zien. Zowel vanuit het oogpunt van veiligheid als leefbaarheid en luchtkwaliteit.
En dan mogen we verder kijken dan onze gemeentegrenzen, en de zo vaak gebezigde ambitie van euregionaal denken ook hier aanspreken om naar oplossingen te zoeken. Dat is niet het probleem bij de buren leggen, dat is je gedragen als een volwassen regionale grote speler.
Voorzitter, het zal niemand verrassen dat de PvdA er veel aan gelegen is om de werkgelegenheid in de regio te behouden. Maar dat is voor ons toch net even iets anders dan de portemonnee trekken.
Ik doel hier natuurlijk op het binnenhalen van een bedrijf als DSM. Natuurlijk heel mooi om het te behouden voor Limburg. Maar moeten we dan alles uit de kast halen en zelfs panden aanbieden die niet als kantoor in de etalage staan maar waar we heel andere afspraken over hebben?
En hoe verklaart het college het uitdelen van subsidies, waar achteraf van blijkt dat er niet om is gevraagd? Op basis van het niets verhullende stuk in De Limburger laatst, voelen we ons als PvdA beetgenomen in de vergadering van juli. Hierin werd wel degelijk gesteld dat door DSM hulp gevraagd was om het financiële gat te dichten en dat er anders niet voor Maastricht gekozen zou worden.
Ook hier is het hoog tijd om eens het eerlijke verhaal te vertellen.
Voorzitter, bovenstaande thema’s geven wat ons betreft voorbeelden hoe we niet alleen het vertrouwen van de burgers van Maastricht verliezen, maar zelfs het contact.
Want de Maastrichtenaren lopen zich murw tegen de muur die politiek heet. Of het nu gaat om een luisterend oor en uitgestoken hand bij huizen in Heer die verzakken door de tunnelbouw, of om de roep om veilige straten of aanpak van overlast op pleinen. Dit stadsbestuur geeft niet thuis.
Participatie is “samen”, dat wist u vier jaar geleden goed op te schrijven. Maar dat is meer dan vlak voor het einde van de rit ateliersessies organiseren en visies definiëren.
Burgerparticipatie kost letterlijk en figuurlijk investering. Samen in gesprek en samen werken aan een idee, suggestie of oplossing: het begint bij de burger.
En zelfs in Coronatijd wisten de burgers het stadsbestuur te bereiken en werd er naar hen geluisterd als we het voorbeeld van de speeltoestellen nog eens nemen. Mestreech leet ziech hure. En met succes!
Voorzitter, zoals ik al eerder zei in mijn betoog kan participatie alleen slagen als we hier intensief op inzetten en het heel laagdrempelig en toegankelijk maken. En dat kost geld.
Gelukkig vonden we bij veel partijen in de raad gehoor vorige week in de domeinvergadering. En ook bij de wethouder voelen we de wil om op het onderwerp participatie echt overnieuw te beginnen. Te willen leren van het verleden en willen investeren in de toekomst van stad en burgers. Alles begint immers met participatie. En dat heeft geresulteerd in bijgaande motie…
We vertrouwen erop dat we van college en raad hier brede steun voor kunnen verwachten.
Sinds lange tijd hoeven we nu niet te vragen om eindelijk te bezuinigen op externe inhuur, omdat er een klein beetje beweging in zit. Tenminste, we moesten er in de domeinvergadering nog wel even op doorvragen. We zijn verheugd toezeggingen en toekomstige stappen geconcretiseerd te zien. Maar zeg nou eens eerlijk, op een bedrag van ruim 16 miljoen euro, moet 2 miljoen dit toch wel beschamend weinig voelen. Wat gaat de toekomst op dit vlak bieden?
Voorzitter ik rond af met mijn eerste termijn, onze terugblik op de afgelopen drie-en-een-half jaar.
Het zal u niet verbazen dat we teleurgesteld zijn in de resultaten. Er is nog heel veel werk aan de winkel, en dat wordt niet verzet als je alleen op de winkel past. Daar zijn duidelijke en harde keuzes voor nodig. En die keuzes mogen wat de Partij van de Arbeid betreft toch echt wat socialer zijn.
Want dat is wat eus Mestreech verdeent.
